Wprowadzenie płatności podzielonej (tzw. split payment) do polskiego systemu podatkowego wynika z Decyzji wykonawczej Rady 2019/310 z dnia 18 lutego 2019 r., która upoważniła polskiego ustawodawcę do wdrożenia nowej metody do 28 lutego 2022 r. Jednocześnie polskie władze planują przedłużenie terminu wynikającego z decyzji.

Nowe przepisy nakładają obowiązek stosowania płatności podzielonej do sprzedaży wybranych rodzajów towarów lub usług, za które należność ogółem wynikająca z faktury (tj. wartość brutto całej faktury) przekracza 15 tys. Wykaz towarów i usług objętych nowelizacją znajduje się w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Lista towarów i usług podlegających obowiązkowemu mechanizmowi podzielonej płatności jest dostępna na stronie internetowej prawa Unii Europejskiej (tłumaczenia przygotowane przez UE).

Mechanizm płatności podzielonej może być również stosowany dobrowolnie do innych rodzajów transakcji. W takim przypadku to na kupującym spoczywa decyzja, w jaki sposób dokonać płatności.

Dokonując płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, podmiot podzieli płatność na dwie części. Kwota netto zostanie przekazana na dotychczasowe konto sprzedającego, a podatek VAT zostanie przekazany na specjalnie utworzony rachunek VAT. Rachunki VAT są otwierane automatycznie przez banki i przypisywane do aktualnie istniejącego rachunku firmowego.

Kwota zgromadzona na rachunku VAT znajduje się pod szczególnym nadzorem organów podatkowych, i może być wykorzystywana do zapłaty kwoty odpowiadającej podatkowi VAT z faktur otrzymanych od kontrahentów, rozliczania zobowiązań publicznoprawnych, takich jak np. VAT, ubezpieczenie społeczne, podatek dochodowy, cło. akcyza, itp. W przypadku wystąpienia nadwyżki, możliwe jest złożenie wniosku do organów podatkowych o jej zwrot (zazwyczaj środki powinny zostać zwrócone w terminie 60 dni).

Przelew kwoty VAT dokonywany w ramach podzielonej płatności może być dokonany tylko w polskich złotych. W przypadku transakcji w walucie obcej kwota podatku VAT powinna być przeliczona na PLN przed dokonaniem przelewu.

Kompensaty wzajemne nie podlegają nowemu systemowi rozliczeń.

Możliwe jest dokonywanie płatności zbiorczych, tj. za kilka faktur w ramach jednego przelewu.

Niezastosowanie się do nowych wymogów podlega penalizacji.

• brak wskazania przez podmiot wystawiający fakturę, że dana transakcja podlega systemowi podzielonej płatności, może skutkować karą w wysokości 30% wartości kwoty VAT wynikającej z takiej faktury;
• niedokonanie zapłaty w systemie płatności dzielonych przez kupującego, może skutkować karą w wysokości 30% wartości VAT wynikającej z takiej faktury; utraci on również prawo do zaliczenia kwoty tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów(CIT/PIT). Sankcja ta jest niezależna od tego, czy dostawca umieścił odpowiedni opis na fakturze (innymi słowy, błąd po stronie kontrahenta nie zmniejsza odpowiedzialności nabywającego).
• jeżeli winę za niepowodzenie można przypisać konkretnej osobie, osoba odpowiedzialna za taką sytuację może podlegać sankcjom na mocy kodeksu karnego skarbowego (wysokie grzywny).

Zgodnie z przepisami przejściowymi w sytuacji, gdy:

• przed 1 listopada 2019 r. podatnik dostarczył towary lub świadczył usługi, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy o VAT, dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po 31 października 2019 r.,
• po 31 października 2019 r. podatnik dostarczył towary lub świadczył usługi, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których faktura została wystawiona przed 1 listopada 2019 r.,
• stosuje się przepisy sprzed 1 listopada 2019 r., czyli odwrotne obciążenie.

Nowe przepisy nie tylko nakładają nowe obowiązki na podatników, ale także - ze względu na oczekiwaną praktykę rozszerzania zastosowania płatności podzielonej na transakcje, w których nie jest ona obowiązkowa - mogą ograniczyć płynność finansową wielu podmiotów. Ponadto wymagają one przeglądu transakcji i podjęcia decyzji, czy płatności są dokonywane zgodnie z nowymi przepisami.